Medical Park Özel Tokat Hastanesi Nöroloji Uzmanı Dr. İbrahim Mumcuoğlu; migren ve gerilim tipi baş ağrıları uyarısında bulundu.

Medical Park Özel Tokat Hastanesi Nöroloji Uzmanı

Dr. İbrahim Mumcuoğlu; migren ve gerilim tipi baş ağrıları uyarısında bulundu.

 

 

Mumcuoğlu; Baş ağrısı toplumda en sık görülen şikâyetlerin başında gelir. Baş ağrısı şikâyeti olanlarınanı toplumda yüzde 90’lara ulaşır. Tüm baş ağrılarının yüzde 90’ını ise migren ve gerilim tipi baş ağrıları oluşturur.

Baş ağrılarının kaç tipi var?

Uluslararası Baş ağrısı Derneği baş ağrılarını 14 ana grup ve yüzlerce alt grup olarak sınıflandırmıştır. Doğrudan doğruya baş ağrısı tablosuylataya çıkan, başka bir hastalıkla ilişkisi olmayan baş ağrıları birincil baş ağrılarıdır. Bunlar migren, gerilim tipi ve küme baş ağrılarıdır. kincil baş ağrıları ise yüzde 10anında görülen, nedeni belli bir hastalığa bağlı olarak, beyin damar hastalıkları, sinir sistemi hastalıkları, beyin tümörleri, göz hastalıkları, sinüzit, menenjit gibi hastalıkların seyri sırasındataya çıkan baş ağrılarıdır.

Migrenin özellikleri nedir?

• Genelde ağrı başın tek tarafındadır
• Ağrı zonklayıcı özellikte,ta veya şiddetlidir
• Bulantı, kusma olur
• Krizler (atak) halinde gelir
• Ağrı 4 ila 72 saat sürer
• Ağrı başlangıcında görme bozuklukları olur (auralı tipinde)
• Baş hareketleri ve fiziksel aktiviteyle ağrı artar
• Işıktan ve sesten rahatsız olma

Migrenin kaç tipi vardır?

Genel olarak iki gruba ayrılır. Auralı dediğimiz ön belirtili migren ve aurasız migren. Migrenlerin yalnızca yüzde 10’u auralıdır.

Migrenin aurası nedir?

Aura, ön belirtili migrende rastlanan şikâyetlerdir. Bu belirtilerin çoğu görmeyle ilgilidir. Hasta, parlak ışıklar, zig zag çizgiler gördüğünü ya da görmenin bulanıklaştığını, bir alanda veya bir bölgede görme kaybı olduğunu söyler. Ayrıca kolda, bacakta uyuşma, baş dönmesi, konuşmayla ilgili bozukluklar da görülür. 20–30 dakika sürer ve ardından ağrı başlar.

Migrenin nedeni biliniymu?

Çevresel faktörler, genetik olarak yatkın kişilerde, beyinde bir aktivasyon yaratırlar. Bu aktivasyon, beyin damarlarında genişleme yapar ve kimyasal maddeler açığa çıkar. Bunlar sinirleri uyararak ağrıya neden olurlar.

Migrende kalıtımın etkisi var mı?

Migrenlilerin yakın akrabalarında migren olma olasılığı yüksektir. Genetik bozukluk migrenin sadece bazı özel tiplerinde gösterilebilmiştir.

Migren çocukluklarda da görülür mü?

Tüm migrenlilerin yüzde 10–15 kadarında hastalık, çocukluk çağında başlar. Migrenin çocukluk çağında görülmeanı ise yüzde 3–5 kadardır. Bu rakam ergenlikten sonra yüzde 10’ların üstüne çıkar. Uyku düzensizliği, uyuma güçlüğü, nedensiz kusmaları, alerjisi, araba tutması olan çocuklarda ileride migren gelişme olasılığı daha fazladır.

Migreni tetikleyen faktörler nelerdir?

• Yükseklik değişiklikleri
• Hava kirliliği, sigara dumanı
• Parlak ışık veya titreyen ışık
• Yüksek ve devamlı gürültü
• Parfüm kokusu, kuvvetli diğer kokular ve kimyasal maddeler
• Hava durumundaki değişiklikler (basınç, sıcaklık ve nem değişikliği, lodos)
• Mevsimsel değişiklikler (sonbahar ve ilkbahar en kötü zamanlar)
• Açlık, öğün atlama
• Çok ya da az uyuma, uyku düzenindeki bozukluklar
• Uçak yolculukları
• Doğum kontrol hapları
• Kadınlarda hormonal değişiklikler (adet dönemi)
• Bazı yiyecek ve içecekler (çikolata, kabuklu kuruyemiş, kırmızı şarap vb)

Migreni Tetikleyen Yiyecekler

Bazı besinler, katkı maddeleri ve diyetteki diğer bileşenler, migren atağınıtaya çıkmasına neden olabilir. Özellikle tiramin içeren gıdalar, migren ataklarını tetikleyebilir. Magnezyum bakımından zengin besinler ise ağrıyı önleyici özelliği olabilir. Migreni tetikleyen besinlerden kaçınılması ve migrenle yaşamanın öğrenilmesi tüm dünyadaki doktorların sürekli söylemidir. Aşağıda yazılan yiyecekler eski kitaplarda da yer alan klasik migren tetikleyiciler olarak kabul edilir.

Son dönemlerde yiyeceklere duyarlılığı IgG üzerinden ölçen yiyecek duyarlılık testleri geliştirildi. Bu testler kişinin fark etmediği duyarlılıkları ölçer. Bu testlerde günlük hayatta sürekli kullanılan süt ve süt ürünleri, yumurta, un, maya gibi yiyeceklerden hangisine hassas olduğutaya çıkarılmaya çalışılır. Kişinin bunlardan kaçınması önerililir. Ancak, yiyecek duyarlılığı migrenin nedeni değil, sadece tetikleyici faktörüdür.

Eskiden beri bilinen klasik migreni tetikleyici besinler:

·        Olgunlaşmış peynirler: Çedar, eski kaşar vs,

·        Alkollü içecekler: Bira, şarap, viski, şampanya

·        Sakatatlar: Karaciğer, beyin, böbrek, işkembe

·        Şarküteri ürünleri: Sucuk, salam, sosis, pastırma, jambon

·        Hazır et ve tavuk suyu tabletleri,

·        Konserveler,

·        Turunçgiller: Portakal, mandalina, greyfurt, limon

·        Yağlı ve baharatlı yiyecekler,

·        Kafeinli içecekler: Çay, kahve, asitli içecekler

·        Bazı meyveler: İncir, kuru üzüm, papatya, avokado, ekşi elma, muz ve kırmızı erik,

·        Bazı deniz ürünleri: Sardalya, hamsi, ringa balığı, kalamar, karides, midye

·        Bakla,

·        Maya ve mayalı gıdalar

·        Fıstık ezmesi,

·        Salamura veya fermente edilmiş besinler,

·        Kuru meyve içeren ekmekler,

·        Bazı baklagiller özelikle kuru fasulye, mercimek ve soya ürünleri.

Bu listeden çikolata çıkarılmıştır. Son dönemde yapılan çikolata üzerine bilimsel çalışmalarda migreni tetiklemediği görülmüştür. Ayrıca kahve de (özellikle Türk kahvesi) bazı insanlarda baş ağrısına iyi gelir. Hatta ağrı başlangıcında içilirse atağı durdurabilir.

Migreni tetikleyen faktörler arasında pek çok besin sorumlu tutulmaktadır. Ancak, her hastada migren ağrısını arttıran yiyecek farklı olabilir. Önemli olan kişinin ağrısını tetikleyen maddeyi kendisinin bulup, keşfetmesi ve onlarda uzak durmasıdır.

Migren kadınlarda niçin daha fazla?

Bu, kadınların hormonal düzeniyle ilgili bir durumdur. Menopozdaki kadında migren krizleri seyrekleşir. Hamilelikte de 3 ile 9’uncu aylar arasında migren krizleri azalır.

Gerilim tipi baş ağrısını migrenden nasıl ayırt edebiliriz?

• Gerilim tipi baş ağrısı çokluk stresten kaynaklanır
• Tüm başı tutar, tepede etkilidir. Başın arkasından öne yayılma gösterir
• Çok nadir tek taraflı olabilir
• Bulantı olabilir ama kusma görülmez
• Bir hafta - 15 gün ağrıyla (hafif) geçer
• Ağrı kriz şeklinde olmaz
• Ağrı başlamadan önce görme bozuklukları olmaz
• Hareket etme ağrıyı artırma

Migrende tedavi nasıl olmalıdır?

Tedavideki hedef, tetik çekici faktörleri azaltmak, sinir sistemindeki hassasiyeti ve ağrı sırasındataya çıkan damar ve damar çevresindeki olayları baskılamaktır. Temel tedavi, koruyucu ve atak tedavisi olmak üzere ikiye ayrılır. Eğer hastanın ağrıları ayda bir iki kez görülüyorsa sadece atak sırasında tedavi önerilir.

Atak-ağrı tedavisi nasıl yapılır?

Ağrı tedavisinde basit ağrı kesiciler, steroid olmayan anti-inflamatuar ilaçlar, ergotaminli ilaçlar ve triptanlar kullanılır. Ağrı kesici ve Ergotaminli ilaçlar sık kullanıldığı takdirde ağrıyı sürekli yapar ve bazen daha ciddi yan etkilere yol açabilirler.

Atak sırasındaki bulantı ve kusma için de anti-emetik grubu ilaçlar verilir. Ağrı kesiciler atağın başında alınmalıdır. Emilimi hızlandırmak için de bulantıyı önleyici ilacın ağrı kesiciden önce alınması gerekir.

Koruyucu-önleyici tedavi nasıl yapılır?

Bir ay içinde atak sayısı üçü, dördü geçiyorsa o zaman sadece atak sırasında değil, migren atağını önlemeye yönelik ilaçları da kullanmak gerekir. Kişi ayda, ya da 6 ayda bir kez migren krizi geçiriyorsa uygulanmaz. Koruyucu tedavide ilaçlar her gün alınır. Bu amaçla kalp ilaçları, depresyon ilaçları, epilepsi ilaçları kullanılmaktadır. Ağrı kesicilerin her gün alınması sakıncalıdır.

İlaç dışında tedavi natifleri var mı?

Gerilim tipi baş ağrısında biofeedback (geri iletim-gevşeme eğitimi), migrende akupunktur, kronik ağrılarda doku masajı, Riboflavin, magnezyum, ‘fever few’ bitkisi içeren ilaçlar natif tedaviler olarak kullanılmakta ve bazı hastalarda yararlı olmaktadır.

Botox tedavisi migrende yararlı mı?

Son yıllarda baş ağrısı tedavisinde de kullanılmaya başlanan bu ilaç, sık gelen ve kronik ağrılarda bir tedavi natifi olmakla birlikte çok pahalı olması nedeniyle pratikte kullanılan ve öncelikli bir tedavi değildir.

Sürekli baş ağrıları neden olur?

Sürekli ağrılarda ikincil bir neden olup olmadığı araştırılmalıdır. Daha önce periyodik gelen ağrıları olan hastalarda ağrılar süreklilik kazanmışsa hastanın çok sayıda ağrı kesici ilaç kullanmış olması, ya da altta psikolojik nedenlerin var olabileceği olasılığı düşünülmelidir.

Ağrı kesiciler sürekli kullanıldıklarında bağımlılık yapar mı?

Morfin türevi olmayan ağrı kesiciler sürekli kullanıldıklarında temel olarak bağımlılık yapmaz, ancak “ilaç kötü kullanımına bağlı baş ağrısı” dediğimiz yeni bir ağrı türü de eklendiği için hastalar böyle hissedebilirler. Bu durumda hastanın mutlaka bir hekime başvurarak ağrı kesiciler dışında bir tedavi için yardım alması gereklidir.

İleri yaşlarda görülen baş ağrılarının nedenleri nelerdir?

İleri yaşlarda başlayan baş ağrılarında öncelikle altta yatan bir neden olup olmadığı araştırılmalıdır. Migren yaşla birlikte azalma gösteren bir hastalıktır. 2anında İleri yaşlarda başlayabilir. Özellikle ileri yaşta başlayan ve baş ağrısı nedeni olan iki hastalık “Temporal Arterit” (özel bir damar iltihabına bağlı baş ağrısı) ve “Hipnik” (gece gelen) baş ağrılarıdır. Bu nedenle 50 yaş üzerindeki bir hastada yenitaya çıkan baş ağrıları varsa mutlaka doktora danışılmalıdır.

Başı ağrıyan hasta ne zaman mutlaka doktora başvurmalı?

Ağrı sürekli ve artan şiddette ise

• İlk kez ağrıyla tanışan kişinin yaşı 10’un altında, 50’nin üstündeyse,
• Daha önce mevcut olan ağrının şiddeti, şekli değiştiyse, tedaviye cevap vermiyorsa,
• Baş ağrısı şimdiye kadar hayatında karşılaştığı en şiddetli ağrıysa ve ağrı bir fiziksel aktivite sırasında (ağır bir yük kaldırmak, cinsel ilişki)taya çıkmış ve şiddetini arttırmışsa mutlaka doktora gitmek gerekir.