AK Parti Tokat Milletvekili ve TBMM Başkanlık Divanı Üyesi Dilek Yüksel, 3 Aralık Dünya Engelliler Günü ile ilgili yayınladığı mesajında, AK Parti Hükümetinin Engelli vatandaşlar ile ilgili hiçbir dönemde yapılamamış, hayal bile edilememiş çok büyük çalışmalara ve projelere imza attığını kaydetti.
Yüksel mesajında şunlara değindi: Adalet ve Kalkınma Partisi olarak, engelli kardeşlerimiz yılın sadece belirli bir günü değil yılın tüm günlerinde bizim sürekli gündemimizde olmuştur.
Türk Siyasi Tarihinde ilk kez bir siyasi parti bünyesinde, nüfusumuzun yüzde 12,29luk kesimini oluşturan engelli vatandaşlarımız için Özürlüler Koordinasyon Merkezi teşekkül etmiştir. ÖKMlerimiz, kurulduğumuz günden bu yana engellilerimizi hiç aklımızdan çıkarmadığımızın belgesi niteliğindedir. Daha önceki dönemlerde engelli kardeşlerimizle ilgili hayali bile kurulamayanlar, bu gün artık birer birer uygulamaya geçmiş, engellilerimizle ilgili söylemlerin icraata dönüştüğü bir dönem olmuştur. Cumhuriyet tarihimizde ilk defa bizim hükümetimiz döneminde engellilik alanında yaşanan sorunlara kapsamlı ve çağdaş çözümler getiren 5378 sayılı Özürlüler Kanunu çıkarılmıştır.
Özürlüler Yasası engelli vatandaşlarımız için de tam anlamıyla bir hayat olmuş, milyonlarca vatandaşımız yasanın somut getirilerinden bizzat faydalanır hale gelmiştir. Engellilerin; eğitiminden ulaşımına, sosyal hayatta karşılaştıkları alt yapı sıkıntılarından, devlet bürokrasisinde karşılaştıkları problemlere kadar her alanda reform niteliğinde çözümler ve yenilikler getiren Özürlüler Yasası, özürlülerimiz için adeta Yaşam Sigortası olmuştur.
Engelsiz bir Türkiye için neler yaptık?
Başta Özürlüler Kanunu olmak üzere yapılan düzenlemelerle;
· Çalışamayacak durumda olan ya da iş bulamayan engellilere bağlanan 2022 sayılı Kanun kapsamındaki aylıklar 200 ila 300anlarında artırılarak anlamlı bir tutara ulaşmış, aylık bağlananların kapsamı genişletilmiştir.
· İlk defa bakıma muhtaç tüm engelliler bakım hizmeti kapsamına alınmış, engellilere evde veya özel bakım merkezlerinde sunulan bakım hizmetinin ücretlerinin ödenmesi sağlanmıştır. Çağdaşlığın önemli göstergelerinden olan bu hizmetlere ayrılan bütçede çok önemli artışlar sağlanmıştır.
· Engellilerin toplumsal hayata katılımı önündeki engelleri kaldırmak üzere, kamuya açık her türlü yol, kaldırım, yaya geçidi, açık ve yeşil alanlar, spalanları ve benzeri sosyal ve kültürel alt yapı alanları ile binaların, engellilerin kullanımına uygun hale getirilmesi zorunluluğu getirilmiştir.
· Büyükşehir belediyeleri ile Belediyelerin sundukları ya da denetledikleri şehir içi toplu taşıma hizmetlerinin engellilerin kullanımına uygun hale getirilmesi zorunluluğu getirilmiştir.
· Özel eğitim ihtiyacı olan tüm engelli bireylerin özel eğitim ve rehabilitasyon merkezlerinden ücretsiz yararlanması temin edilmiştir.
· Kota kapsamında çalıştırılan engellilerle, korumalı işyerlerinde çalıştırılan engellilerin sigorta primine ait işveren hisselerinin tamamının, kontenjan fazlası isteğe bağlı çalıştırılan engellilerin sigorta primine ait işveren hissesinin yüzde ellisinin Hazine tarafından karşılanması sağlanmıştır. Engelli istihdamını geliştirici tedbir ve teşvikler öngörülmüştür.
· Kendi namına çalışan engellilere isteğe bağlı erken emeklilik hakkı verilmiş, bakıma muhtaç engelli çocuğu olan annelere erken emeklilik imkanı tanınmıştır.
· Engellinin sahip olduğu brüt 200 m2yi geçmeyen bir evi Emlak Vergisinden muaf tutulmuştur.
· Konutlarda engellilere yönelik fiziki düzenlemeler için kolaylıklar getirilmiştir.
· Engellilere karşı yapılan ayrımcı uygulamalar için cezai yaptırımlar getirilmiştir.
· Türk İşaret Dili sisteminin oluşturulması çalışmaları başlamıştır. Türk İşaret Dili Tercümanlığı ve Türk İşaret Dili Sisteminin oluşturulmasına ilişkin esaslar belirlenmiştir. Türk İşaret Dili tercümanı ve öğreticisi sayısının arttırılması amacıyla Talim ve Terbiye Kurulu onaylı eğitim programları hazırlanmış, İşaret Dili Tercümanlarının illerde istihdamı sağlanmıştır.
· Büyükşehir belediyeleri bünyesinde, bilgilendirme, danışmanlık, sosyal ve mesleki rehabilitasyon hizmetleri vermek üzere engelli hizmet birimleri oluşturulması, Yüksek Öğretim Kurumu bünyesinde de engelli öğrenciler Danışma ve Koordinasyon Merkezleri kurulması sağlanmıştır.
· Engellilerin devlet memurluğuna alınmalarına ilişkin sınavların kamu kurum ve kuruluşlarınca ayrı ayrı yapılması yerine, 6111 sayılı Kanunla ilk defa Devlet memuru olarak atanacak engelliler için ayrı ve merkezi bir sınav yapılması esas getirilmiştir. Özür gruplarına özgü hükümler de içeren merkezi yerleştirme sınavına ilişkin yönetmelik yürürlüğe girmiş ve 2012 yılı içinde ilk merkezi sınav gerçekleştirilmiştir.
· 2010ve sonrasında Merkezi Yönetim Bütçe Kanunu ile kamudaki engelli istihdamı istisna kapsamına alınarak kadro sınırlamalarının dışında bırakılmıştır.
· Engelli memurlara gece nöbeti ve vardiyası verilmemesi, engelli memurların mesai ve dinlenme sürelerinin farklı belirlenebilmesine imkan sağlanmıştır.
· Bağlayıcı nitelikteki ilk ve tek uluslararası belge olan ve engellilerin ayrımcılıkla mücadele ana ekseninde hak ve özgürlüklerinden tam ve eşit yararlanmasını ve kolaylaştırıcı tedbirlerin alınmasını öngören BM Engellilerin Haklarına İlişkin Sözleşmeyi 30.03.2007 tarihinde imzalayarak, Sözleşmeyi ilk imzalayan ülkeler arasında yer aldık. 03.12.2008 tarihli 5825 sayılı Kanunla onaylanması uygun bulunan Sözleşme, 27.05.2009 tarihli ve 2009/15137 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile onaylanması kararlaştırılarak yürürlüğe girdi. Sözleşmeye Ek İhtiyari Protokol de imzalanmış olup protokolün onaylanması süreci devam etmektedir. Böylece, Türkiye`nin engelli politikalarının sözleşme çerçevesinde oluşturulması kabul edilmiştir.
· Nihayet 2010 yılında Anayasanın 10uncu maddesinde yapılan değişiklikle, engelliler için alınacak tedbirlerin eşitlik ilkesine aykırı sayılamayacağı hükmü getirilerek engellilere pozitif ayrımcılık anayasal düzeyde bir güvence kazanmıştır.
· Engellilik alanına ilişkin mevzuatın oluşturulmasındaki katkılarının yanı sıra mülga Özürlüler İdaresi Başkanlığının koordinasyonu ile hazırlanan Ulaşılabilirlik ve Bakım alanlarına yönelik iki adet Ulusal Eylem Planı yürürlüğe konulmuştur.
· (2010/35) sayılı Yüksek Planlama Kurulu Kararı ile yürürlüğe giren Ulaşılabilirlik Stratejisi ve Ulusal Eylem Planı ile, ulaşılabilirliğin gerçekleşmesini engelleyen sorun alanlarında gerekli çözümlerin üretilebilmesi, kamu kurum ve kuruluşlarının çalışmalara bir bütünlük ve plan çerçevesinde başlamalarının sağlanması ve ülke çapında konuya ilişkin bilinç ve duyarlılığın oluşturulması amaçlanmıştır.
· (2010/44) sayılı Yüksek Planlama Kurulu Kararı ile yürürlüğe giren Bakım Hizmetleri Stratejisi ve Eylem Planı ile, bakım hizmetlerinin ihtiyacı olan herkese kapsamlı, nitelikli ve sürdürülebilir olarak verilmesi ve bakım sigortası oluşturulması amaçlanmıştır.
· Engellilerin oy kullanmasında yaşanan sorunların giderilmesi amacıyla 298 sayılı Seçimlerin Temel Hükümleri ve Seçmen Kütükleri Hakkında Kanunda yapılan değişiklik önerileri Adalet Bakanlığına gönderilmiştir. Ayrıca, 12 Haziran 2011 tarihinde yapılan seçimlerde engellilerin oy kullanmasında yaşanan sorunların giderilmesi amacıyla hazırlanan Genelge 81 il valiliğine gönderilmiştir.
· 2012 yılında engellilik alanında uluslararası işbirliğinin güçlendirilmesine yönelik önemli adımlar da atılmıştır. Avrupa Konseyi Özürlülük Eylem Planının (2006-2015) uygulanmasını izleyen Özürlü Hakları Uzmanlar Komitesinde artık Başkan Yardımcılığı düzeyinde temsil edilmekteyiz.
Engellilerin hayat şartlarını iyileştirmek ve hizmeti daha etkin bir şekilde talep odaklı değil arz odaklı sunabilmek amacıyla öncelikle bir bakanlık çatısı altında, Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı adı altında Engelli ve Yaşlı Hizmetleri Genel Müdürlüğü yapılandırılmıştır.
İstihdam:
Son on yıla ilişkin engellilerin istihdamının desteklenmesi konusu, Hükümetlerimiz döneminde en öncelikli konular arasında yer almış ve yeni yasal düzenlemeler ve uygulamalar ile engelli istihdamının artmasına önemli katkılar sağlamıştır. 2002 yılı itibariyle engelli kontenjanında memur olarak çalışan engelli sayısı 5.777 iken bu rakam 2011 yılı sonu itibariyle 20.829a çıkmıştır. Kamuda ve özel sektörde engelli kotasında bir yıl içinde istihdam edilen işçi sayısı 2002 yılı sonunda 10.883 iken bu rakam 2012 yılı sonu itibariyle 35.531e ulaşmıştır. Neredeyse 400lere ulaşan bu artışlar hepimizin bileceği gibi, dünyada ekonomik krizlerin yaşandığı bir dönemde gerçekleştirilmiştir.
Kamudaki tüm boş engelli kontenjanlarını en kısa zamanda doldurulmasını hedefleyen ilk ÖMSSnin tarihi olan 29 Nisan 2012 tarihi engelli istihdamında önemli bir kilometre taşı olarak hatırlanacaktır. ÖMSS için 60.375 adayın başvurusu İl Müdürlüklerimizde alındı. Kura için 65.800 engelli için İl Müdürlüklerimizce Ön Kabul ve Taahhüt Beyanı Belgesi düzenlendi. Sınavın yürütülmesinde 41.756 personel görev aldı. 60 bini aşkın engelli vatandaşımızın başvurduğu ÖMSS 29 Nisan 2012 tarihinde 81 il merkezinde, 968 sınav binasında ve 12.128 sınav salonunda sorunsuz bir şekilde gerçekleştirildi. Sınavda personellerimiz refakatçi olarak görevlendirildi. Tekerlekli sandalye kullanan adaylar talep halinde evlerinden sınav merkezlerine ulaştırıldı. Sınavın aday başına 100 TL olan ücretinin 75 TLsi Bakanlığımızca karşılandı ve toplamda 4.500.000 TL ödendi. Bu sınavın sonuçlarıyla 2.174taöğretim mezunu, 1.093 önlisans mezunu, 999 lisans mezunu, ayrıca 1000 civarında engelli vatandaşımız kura ile tercihleri doğrultusunda yerleştirilmiştir.
2002 yılında kontenjan kapsamında 5.777 engelli memur istihdam edilirken sayı yeni yerleştirmelerle birlikte bu sayı 25.000i aşmaktadır. Özürlü Memur Seçme Sınavı (ÖMSS) 2012 yılında ilk defa yapılmıştır. 2012 ÖMSS yerleştirme sonuçlarına göre, 2.174taöğretim mezunu, 1.093 önlisans mezunu, 999 lisans mezunu tercihlerine uygun olarak kadrolara yerleştirilmiştir.
2012 yılında ÖMSS ve Kuraya katılan engelli memur adayları için, 2013 yılında yapılacak olan yerleştirme başvuru tarihleri de duyuruldu. Tercih Kılavuzu, 28 Şubat-11 Mart 2013tarihleri arasında ÖSYMnin internet adresinden yayımlandı. Buna göre, engelli memur adayları 28 Şubat - 11 Mart 2013tarihleri arasında ÖSYM`nin internet sitesi olan www.osym.gov.tr adresine girerek ÖMSS kadroları arasından tercihlerini yaptılar. (8115) kadronun (1994) adedi, Diyanet İşleri Başkanlığına ait din görevlisi (imam-hatip, müezzin- kayyım, Kuran kursu öğreticisi) kadrolarından oluşmaktadır. 1994 adet kadroya yerleştirmeler Diyanet İşleri Başkanlığı tarafından yapılacak yeterlilik sınavlarından sonra gerçekleştirilecektir. 14 Mart 2013 tarihinde ÖSYM tarafından gerçekleştirilen kura ile 591 engelli aday yerleştirilmiştir. 14 Mart 2013 tarihinde yapılan yerleştirme ile ÖMSS puanı ile başvuran 5335 engelli aday açılan kadrolara yerleştirilmiştir. 2013 ÖMSS/Kura yerleştirmeleri ile açılan 6.121 kadronun 96,8inin (5.926 adet ) yerleştirilmesi gerçekleştirilmiştir.
Korumalı İşyerleri
Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı (ASPB) Engelli ve Yaşlı Hizmetleri Genel Müdürlüğü ile Türkiye İş Kurumu Genel Müdürlüğü (İŞ-KUR) tarafından alt yapısı geliştirilen Korumalı İşyerleri Projesi ile engelli istihdamında yeni imkânlar sunulması amaçlanmaktadır.
Proje Teklif Çağrısı ile;
Engelli kişilerin haklarını savunan sosyal tarafların desteklenmesi,
Engelli istihdamının altyapısının geliştirilmesi,
İşgücü piyasasında normal şartlar altında çalışma imkanı kısıtlı olan ağır engelli kişilere istihdamtamları oluşturulması amacıyla korumalı işyerlerinin kurulması ve yaygınlaştırılması,
Mesleki rehabilitasyon imkanı veren işletmelerin sayısının ve etkinliklerinin artırılması
Engelli istihdamında artış sağlanması
Engellilerin toplumsal hayatın her alanına aktif katılımını sağlanması
Sosyaltaklar ile İŞKUR ve ASPB arasındaki diyalogun geliştirilmesi
hedeflenmektedir.
Projenin faydalanıcıları olan Türkiyede faaliyet gösteren eğitim kurum/kuruluşları, üniversiteler, kamu kurum/kuruluşları, vakıf, dernek, sendika, meslek örgütleri gibi sivil toplum kuruluşları, gerçek ve tüzel kişilerden bu teklif çağrısı çerçevesinde proje teklifleri beklenmektedir.
Teklif çağrısı kapsamında, Korumalı İşyerleri Hakkında Yönetmelik (30.05.2006 tarih ve 26183 sayılı) kapsamındaki engel gruplarından zihinsel engelliler, ruhsal ve duygusal engellilere yönelik projelere kaynak tahsis edilecektir.
Kaynak tahsis edilmesine karar verilen projelere, kuruluş sermayesi olarak, engelli çalıştırmayan işverenlerden kesilen cezaların oluşturduğu Ceza Paraları Fonundan karşılanmak üzere, ilgili komisyonun değerlendirmeleri sonucunda, kuruluş tarihinden itibaren bir yıl içerisinde, en fazla 150 bin Türk Lirası hibe verilecektir.
Proje başlangıcından itibaren kurulan korumalı işyerinde çalışacak engelli işçilerin maaş giderleri (asgari ücret üzerinden)ilk bir yıl boyunca, engelli çalıştırmayan işverenlerden kesilen cezaların oluşturduğu Ceza Paraları Fonundan karşılanacaktır.
Proje kapsamında kurulacak korumalı işyeri, 5 yıl boyunca İŞKUR ve ASPB tarafından takip ve denetime tabi olacaktır. Bu 5 yıllık süre içerisinde başlangıçta alınan makine ve donanımın satış veya devri yapılamayacaktır. Korumalı işyerinin kuruluşundan itibaren 5 yıl içerisinde herhangi bir nedenle kapanması, tasfiye edilmesi veya çalışan engelli sayısının belirtilenandan ve sayıdan aşağı düşmesinden bir ay içerisinde eski sayı veana ulaşamaması halinde başlangıçta hibe olarak verilen kuruluş sermayesi yasal faizi ile birlikte geri alınacak, engelli işçi maaş giderleri kapsamında verilen desteğin ise 30u geri tahsil edilecektir.
Proje teklifleri 25 Mart 2013 tarihine kadar projenin uygulanacağı ilde bulunan Türkiye İş Kurumu Genel Müdürlüğü Çalışma ve İş Kurumu İl Müdürlüklerine verilmiştir. Tekliflerin değerlendirme süreci devam etmektedir. Gelecek dönemlerde üç ayda bir teklif çağrısına gidilmesi planlanmaktadır.
Teklif çağrısı ile projenin faydalanıcısı olacak olan engellilik alanında örgütlenmiş sivil toplum kuruluşları tarafından geliştirilecek iş teklifleri aracılığı ile özellikle istihdama katılmakta zorluk çeken ve işgücü piyasası içinde çalışma imkanı olmayan zihinsel ve ruhsal engelli bireylerin desteklenmesi ve işgücüne katılması amaçlanmaktadır. Proje kapsamında, engelli kişilerin ve engelli kişilerin haklarını savunan sivil toplum kuruluşları başta olmak üzere sosyaltakların kapasitelerinin arttırılması ve engellilik alanında kamu kurum/kuruluşları ile diyalogun geliştirilmesi hedeflenmektedir.
Korumalı İşyerleri Projesi ile, engellilerin toplumsal hayatın her alanına aktif katılımını teminat altına almak için, STKların iletişim ağını geliştirip Engelli ve Yaşlı Hizmetleri Genel Müdürlüğü ve Türkiye İş Kurumu Genel Müdürlüğü ile STKlar arasındaki diyalogun arttırılması beklenmektedir. Bu kapsamda, projenin STKların karar alma süreçlerine katılımlarını sağlamakla birlikte, bilincin artırılmasına katkıda bulunması düşünülmektedir.
Proje teklifleri için Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı Engelli ve Yaşlı Hizmetleri Genel Müdürlüğü tarafından, projeleriyle engelli istihdamına katkı sağlayacak olan sivil toplum kuruluşlarına yol göstermek üzere kurumun internet sitesinden ulaşılabilecek Korumalı İşyerleri Rehberi hazırlanmıştır.
Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı Engelli ve Yaşlı Hizmetleri Genel Müdürlüğü, Korumalı İşyerleri Projesi ile hayatını kazanmak isteyen tüm engellilerimizin kendi ayakları üzerinde durabileceği bir Türkiye hedeflemektedir.
Kamuda ve özel sektörde istihdamında zorluk yaşanan, kendi işini yapmak konusunda da sıkıntı yaşayacak nitelikteki engelli vatandaşlarımızın istihdamının sağlanması amacına yönelik olarak, Korumalı İşyerleri Hakkında Yönetmelikin revize edilmesine yönelik çalışmalara ilgili kurumlarla işbirliği içinde devam edilmektedir.
Girişimci Engel Tanımaz
Engelli istihdamının bir başka boyutu engelli bireylerin kendi ayakları üzerinde durabilmesinin sağlanması... Bu çerçevede, Bakanlığımız ile Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı (KOSGEB) işbirliğinde GİRİŞİMCİ ENGEL TANIMAZ başlıklı bir proje başlatılarak engellilerin işgücü piyasasına dâhil olmalarının sağlanması ve ekonomik ve sosyal yönden güçlendirilmeleri amaçlanmaktadır. Proje ile engellilerin işgücü piyasasına daha fazla dâhil olmasını ve ekonomik ve sosyal yönden güçlendirilmelerini amaçlıyoruz.
Projeyle, engelli vatandaşlarımızın KOSGEB Uygulamalı Girişimcilik ve proje eğitimlerine katılımı, iş kurma aşamasında koçluk desteği almaları ve başlangıç sermayesi niteliğindeki KOSGEB Yeni Girişimci Desteğinden yararlanmaları sağlanacaktır. Proje, birinci aşamada pilot olarak seçilen Ankara, İstanbul, Gaziantep ve Erzurum illerinde başlatılacak ve bu illerdeki tüm engelli vatandaşlarımıza ve yakınlarına açık olacaktır. Kurslara işsiz, memur, işçi, emekli, iş yeri olan ya da olmayan tüm engelli kişiler ve birinci derecede engelli yakınları başvuru yapabilecek. Kurslardan mezun olan kişilere tecrübeli iş koçları rehberlik edecekler. Piyasa şartlarında tutunabilecekleri iştamları oluşturan, iş planı ile müracaat eden kişilere KOSGEB tarafından uygun bulunan başvurular için azami 30 bin liraya kadar hibe verilebilecek.
Projenin birinci aşamasında;
Kendi işini kurmak isteyen engellilerin uygulamalı girişimcilik eğitimine katılması
Engellilerin koçluk hizmetinden yararlanması ve kendi işini kurması
Kendi işini kuran engellilerin KOSGEB Yeni Girişimci Desteğinden faydalanması hedeflenmektedir.
KOSGEB Yeni Girişimci Desteği Nedir?
a) İşletme Kuruluş Desteği:
Geri ödemesiz olan bu desteğin üst limiti için 3.000 (üç bin) TL olup, işletme kuruluş giderlerini kapsar.
B) Kuruluş Dönemi Makine, Teçhizat, Yazılım Ve Ofis Donanım Desteği:
İşletmenin kuruluş tarihinden itibaren 12 (on iki) ay içinde satın alınan/alınacak makine, teçhizat, yazılım ve ofis donanımları için geri ödemesiz olarak verilen bu desteğin üst limiti 15.000 (onbeş bin) TLdir.
C)İşletme Giderleri Desteği:
Desteğin başlangıç tarihinden itibaren 24 (yirmi dört) ay içinde gerçekleşen işletme giderlerine yönelik geri ödemesiz olarak verilen desteğin üst limiti her ay için 1.000 (bin) TL olmak üzere toplam 12.000 (on iki bin) TLdir. Aşağıda belirtilenler işletme gideri olarak sayılır:
Personel net ücretleri
İşyeri kirası
elektrik, su, ısıtma, telekomünikasyon, işyerinde ürün/hizmet üretim amaçlı kullanılan makine ve teçhizata ait yakıt giderleri
D)Sabit Yatırım Desteği:
Desteğin başlangıç tarihinden itibaren 24 (yirmi dört) ay içinde satın alınacak, makine ve teçhizat için teminat karşılığı geri ödemeli olarak verilen bu desteğin üst limiti 70.000 (yetmiş bin) TLdir.
Evde Bakım Aylığı Uygulaması:
Yaşamlarını kendi başlarına sürdüremeyecek derecede ağır özürü bulunan kişilere kolaylık sağlamak ve yaşam koşullarını iyileştirmek amacıyla 2005 yılından bu yana bakım ve bakım destek hizmetlerini etkin bir şekilde sürdürmekteyiz. Kendi bakımını yapamayacak durumda bulunan kişilere bakan yakınları için sunulan evde bakım aylığı uygulamasıyla, önceden evlerinde saklı kalan, sahipsiz kalan ve ailenin üzerinde bazen bir yük olarak görünen engelli kardeşlerimizin artık aileleri tarafından sahiplenildiğini, hatta yük olmaktan çıkıp aileyi geçindiren bireyler konumuna dahi geldiğini memnuniyetle görmekteyiz. Şu an için bakım hizmeti almak için sıra bekleyen engellimiz bulunmamakta olup, bu uygulamalarla ailelerin Biz öldükten sonra engellimize kim bakacak? endişesitadan kaldırılmıştır. Evde bakım hizmetlerinden 2007 yılı sonunda 30.638 kişi yararlanırken 2013 Şubat ayı itibariyle bu sayı 408.165e ulaşmıştır.
Evde Bakım Ücreti almakta olan vatandaşlarımızın önemli bir sorununu da 2012 yılında çözüme kavuşturduk. 6353 sayılı Kanunla, yaşanan sorunların giderilmesi amacıyla; geri ödeme miktarını azaltıcı, ödemeyi kolaylaştırıcı ve geri ödemelerin oluşmasını önlemeyi amaçlayan tedbirleri de içeren bir yasal düzenleme gerçekleştirilmiştir. Bu düzenlemeyle 10.000i aşkın engelli ailesinin önemli bir problemi giderilmiştir.
Ailelerinin engellilere daha iyi bakabilmelerini sağlamak için eğitim materyalleri hazırlıyoruz. Engelli ailelerine iyi bir bakımın nasıl verileceği konusunda televizyonu, halk eğitim merkezlerini ve bire bir yöntemleri kullanarak eğitim vermeye 2013 yılında başlıyoruz.
Kurumsal Bakım:
Evde bakım hizmetinden yararlanan vatandaşlarımız isterlerse bakım ücretlerini devletten alarak özel bakım merkezlerinde yatılı bakımı tercih edebiliyor. Bu kuruluşlara her bir engelli için aylık iki net asgari ücret miktarı kadar ödeme yapıyoruz. Bu kapsamda 2013 Ocak ayı itibariyle 150 Özel Bakım Merkezinde 9.749 engellimizin bakım ücretlerini karşılıyoruz.
Bu uygulamalar ile resmi kurum bakımına olan talebin azalması ve engelliye ailetamında bakılması hedeflenmiş ve olumlu sonuçlar alınmıştır. 2002 yılında 2.647 engelli kurum bakımı için sıra beklerken şu anda bakım için sıra bekleyen engelli bulunmamaktadır.
Engellilerimizin öncelikle insan onuruna yakışır şekilde bakımına, beslenmesine, korunmasına, becerilerinin geliştirilmesine ve sosyal hayata uyumuna ilişkin tüm hizmetleri yatılı Bakım ve Rehabilitasyon Merkezlerimiz aracılığıyla sunulmaktadır. Bu merkezlerde engellilerimize temel bakım hizmetlerinin yanı sıra sportif etkinlikler, sanatsal ve kültürel aktiviteler ve sosyal faaliyetler de sunulmaktadır. 2002 yılında 21 Bakım ve Rehabilitasyon Merkezinde 1.843 engellimize hizmet verilirken Şubat 2013 itibariyle 79 merkezde 5.154 engellimize yatılı hizmet sunulmaktadır.
Engellilerimize hizmet sunan resmî kuruluşların fiziki şartlarının iyileştirilmesine yönelik olarak Engelsiz Yaşam Merkezleri oluşturduk. Engellilerimizin tekerlekli sandalye ve koltuk değnekleri ile rahatça dolaşabilecekleri üçer kişilik 4 yatak odası olan toplam 12 kişilik müstakil, tek katlı ve bahçeli evlerde bakımını yapıyoruz. 2012de 22 Engelsiz Yaşam Evi açtık, bugün 146 Yaşam Evimiz var. 2013 yılı içinde de 40 Yaşam Evi açmayı planlıyoruz.
Bir diğer modelimiz Umut Evleri, ailesi yanında bakımı mümkün olmayan engellilerimizi toplu yaşamın getirdiği olumsuzluklardan korumak ve toplumsal hayata katılımlarını arttırmak amacı doğrultusunda geliştirildi. Engellilerimiz bir apartman dairesinde ya da müstakil bir evde diğer komşuları ile birlikte yaşamlarını sürdürüyorlar. Şubat 2013 tarihi itibariyle 15 ilde 24e ulaşmıştır. 2013 yılında bu hizmeti yurt çapında daha da yaygınlaştıracağız.
Engelli çocuklarımızı kendine yeter düzeye getirmek için hem bu çocuklarımıza hem de ailelerine hizmet sunan 7 Aile Danışma ve Rehabilitasyon Merkezinde Ağustos 2012 tarihi itibariyle 475 engellimize ve ailelerine gündüzlü bakım, rehabilitasyon ve danışmanlık hizmetleri sunulmaktadır.
Engelli ailelerinin hastalık, ölüm, düğün ve seyahat gibi nedenlerle ihtiyaç duydukları kısa süreli bakım ihtiyaçlarını gidermek üzere resmi bakım ve rehabilitasyon merkezlerimizde yıl içinde otuz güne kadar ücretsiz olarak Geçici ve Misafir olarak bakım hizmeti veriyoruz. Ailelerimizi rahatlatmak için, evinde ailesi tarafından bakılan ancak evde bakım ücreti veya kurumsal bakım hizmeti gibi hizmetlerimizden yararlanmayan bakıma muhtaç engellilere yönelik olarak, kuruluşlarımızdan görevlendirilecek bakıcı personel tarafından verilen evde bakıma destek hizmetini de 2012 yılında yaygınlaştırdık.
Hükümetimizin Eylem Planı doğrultusunda bakım hizmetlerinin yaygınlaştırılması, natif hizmet modellerinin geliştirilmesi, hizmetin kalitesinin ve engelli refahının arttırılması, engellilerimizin sosyal ve psikolojik ihtiyaçlarının karşılanması, hizmete erişilebilirliğin arttırılması Bakanlığımızın öncelikleri arasındadır. Bakım hizmetlerinin kalitesini artırmak için, Engelli ve yaşlı bireylere bakım hizmetini veren bakım elemanlarına sertifika zorunluluğu getirdik. 2002 yılında 30 engelliye bir bakım elemanı düşerken, şimdi 6 engelliye 1 bakım elemanı düşüyor.
Bakımda Yeni Bir Model Hayata Geçirildi: UMUT EVİ
Bir diğer modelimiz olan Umut Evleri, ailesi yanında bakımı mümkün olmayan engellilerimizi toplu yaşamın getirdiği olumsuzluklardan korumak ve toplumsal hayata katılımlarını arttırmak amacı doğrultusunda geliştirildi. Engellilerimiz bir apartman dairesinde ya da müstakil bir evde diğer komşuları ile birlikte yaşamlarını sürdürüyorlar. Ocak 2013 itibariyle 23 Umut Evi hizmet sunuyor. Şu anda 27 yeni Umut evi için onay verilmiş durumda. 2013 yılı ve sonrasında bu hizmeti yurt çapında yaygınlaştıracağız.
Ulaşılabilirlik:
Bilindiği gibi 2005 yılında yürürlüğe giren Özürlüler Kanunuyla, umuma açık her türlü binaların, yol, kaldırım, yaya geçidi, açık ve yeşil alanların, spalanları ve benzeri sosyal ve kültürel alt yapı alanlarının ve toplu taşıma hizmetlerinin engellilerin erişilebilirliğine uygun olması için kurum ve kuruluşların gereken tedbirleri alması hüküm altına alınmıştır. 12 Kasım 2010 tarihli ve 27757 sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren Ulaşılabilirlik Stratejisi ve Ulusal Eylem Planının uygulanmasında rol verilen kurum ve kuruluşlardan teşkil olan Ulaşılabilirlik Eylem Planı İzleme ve Değerlendirme Kurulu, ulaşılabilirliğin hayata geçirilmesinin takibini amaçlamıştır. Kurul, üç aylık dönemler halinde yapmış olduğu toplantılarda eylem planında sorumlu olarak belirtilen kurumların ilgili oldukları tedbirlere ilişkin Genel Müdürlüğümüze göndermiş oldukları standart izleme formlarını değerlendirmiştir. Bunların yanında Engelli bireyler ve ailelerin ulaşılabilirlik konusundaki haklarıyla ilgili bilgilendirilmesi ve toplumun sosyal ve kültürel engeller konusunda bilinçlendirilmesi amacıyla Toplumsal Bilinçlendirme Çalışmaları yapılmış, ilgili bakanlıkların ve belediyelerin teknik personeline yönelik ulaşılabilirlik eğitim programları düzenlenmiştir.
Yapılı çevrede ve hizmetlerde ulaşılabilirlik düzeyinin standart bir biçimde belirlenmesi için Açık Alanlar ve Binalar Tespit Formları hizmete sokuldu. Standartların geliştirilmesi ve mevcut standartların revizyonu için TSE ile işbirliği içinde çalışılmıştır.
Ulaşılabilirlik konusunda bilgi ve bilinç düzeyini artırmak ve standartların uygulamaya dönüşmesini sağlamak için, yerel yönetimlerin üst düzey yöneticileri ve teknik elemanları için Türkiye Belediyeler Birliği işbirliği ile yurt genelinde 15 adet geniş katılımlı Bölgesel Paylaşım Toplantısı düzenlenmiştir. Ulaşılabilirlik Bilgilendirme Toplantıları kapsamında 6.000den fazla üst yönetici ve teknik personele bilgilendirme yapılmıştır.
Engelli ve Yaşlı Hizmetleri Genel Müdürlüğü tarafından Avrupa Konseyi Demokrasi Genel Müdürlüğü, İnsan Hakları ve Ayrımcılıkla Mücadele Müdürlüğü, Avrupa Konseyi Engelli Hakları Komitesi ve Bağcılar Belediyesi işbirliği kapsamında 29-30 Kasım 2012 tarihlerinde Uluslararası Yapılı Çevrede Ulaşılabilirlik Toplantısı düzenlenerek bilgi ve deneyim aktarımında bulunulmuştur.
2012 yılında 6353 sayılı Kanunla yapılan değişiklikle ulaşılabilirlikte etkin bir denetim ve izleme mekanizmasının kurularakuygulamaların daha hızlı bir şekilde hayata geçirilmesi amaçlanmıştır. Söz konusu değişiklikle, ulaşılabilirlik düzenlemelerinin yerine getirilmesi için öngörülen sürenin 1 yıl uzatılması, standartların uygulanmasının izlenmesi ve denetiminin illerde Aile ve Sosyal Politikalar, İçişleri, Çevre ve Şehircilik, Ulaştırma, Denizcilik ve Haberleşme Bakanlıkları ile engelliler ile ilgili konfederasyonların temsilcilerinden oluşan komisyonlarca yapılması, öngörülen süre içinde yükümlülüklerini yerine getirmeyenlere idari para cezası uygulanması ve idari para cezalarının ulaşılabilirlikle ilgili çalışmalarda kullanılması hükme bağlanmıştır. Ulaşılabilir bir Türkiye hedefi doğrultusunda, 2013 yılı içinde önce Uygulama Yönetmeliği yürürlüğe konulacak ve bu Yönetmelik çerçevesinde İzleme ve Denetim Mekanizması oluşturulacaktır.
Eğitim:
Özürlüler Kanunu ile daha önce SSK ve Emekli Sandığı güvencesinde olan bireylerin yararlanabildiği özel eğitim desteğinden Bağ-Kur ve herhangi bir sosyal güvenlik kurumuna tabi olmayan bireylerin de yararlanabilmelerinin önü açılarak tüm engellilerimizin vatandaşlarımızın özel eğitim hizmetlerinden yararlanması sağlanmıştır. Özel eğitimden faydalanmak için gereken özüranı düşürülmek ve yaş sınırı kaldırılmak suretiyle hizmetten daha fazla vatandaşımızın faydalanması sağlanmıştır. Özel eğitim ve rehabilitasyon merkezlerinde öğrenim gören öğrenci sayısı 2006 yılı sonunda 82.952 iken, Temmuz 2012 tarihi itibariyle özel eğitim desteği alan öğrenci sayısı 245.829dur. Bu kapsamda ödenen tutar 2006 yılı sonunda 263.187.188 TL iken 2011 yılı sonu itibariyle 1.122.235.128 TLye ulaştı. 2012 yılının ilk yedi aylık dönemi itibariyle özel eğitim desteği alan öğrencilere ödenen destek miktarı ise 734.641.601 TLdir.
Diğer taraftan, Resmi özel eğitim kurumlarına devam eden engelli öğrencilere evlerinden okullarına ücretsiz taşıma hizmeti verilmektedir. 2004-2005 öğretim yılında 6.901 engelli öğrencimiz taşıma hizmetinden faydalanmaktaydı. 2011-2012 öğretim yılı sonunda bu sayı yaklaşık 6 kat artarak 41.000e ulaşmıştır. Ücretsiz taşıma için ayrılan kaynak 2004-2005 öğretim yılı sonunda 1.940.821 TL iken, 2011-2012 öğretim yılında 36 kat artarak 70 milyon TLye ulaşmıştır. 2012-2013 öğretim yılı için kapsamdaki öğrenci sayısının 45.000e, ayrılan kaynak tutarının ise 85 milyon TLye ulaşması öngörülmektedir.
Engelli Öğrencilerin Ücretsiz Taşınması
Resmi özel eğitim kurumlarına devam eden engelli öğrencilere evlerinden okullarına ücretsiz taşıma hizmeti verilmektedir. 2004-2005 öğretim yılında 6.901 engelli öğrencimiz taşıma hizmetinden faydalanmaktaydı. 2011-2012 öğretim yılı sonunda bu sayı yaklaşık 6 kat artarak 41.000e ulaşmıştır. Ücretsiz taşıma için ayrılan kaynak 2004-2005 öğretim yılı sonunda 1.940.821 TL iken, 2011-2012 öğretim yılında 36 kat artarak 70 milyon TLye ulaşmıştır. 2012-2013 öğretim yılı için kapsamdaki öğrenci sayısının 45.000e, ayrılan kaynak tutarının ise 85 milyon TLye ulaşması öngörülmektedir.
Koruyucu Önleyici Çalışmalar:
Engelli bireylerin hayata katılımını artırmaya yönelik çalışmalar kadar, engelliliğin önlenmesi çalışmalarına da ağırlık vermekteyiz. Sağlık Bakanlığı tarafından yürütülen koruyucu çalışmalar kapsamında, dünyaya gelen bebekler işitme testi taramasından geçmesi sağlanmaktadır. Yine benzer şekilde, her yeni doğan bebeğe yapılan zeka testi ile bu anlamda bir problem olup olmadığı da erken tanı ile yakalanabilmektedir. Bu konudaki çalışmalarımıza ev ve trafik kazalarının önlenmesi gibi önemli konularla hızla devam edilecektir.
Tüm bunların yanında, ulusal ve uluslararası kuruluşlarla kurulan işbirlikleri ile pek çok projeye imza atılarak engelli vatandaşların hayatlarını kolaylaştırmak üzere faaliyetlerde bulunulmuştur.
UNICEF işbirliği ile; çocuk yoksulluğu ve engellilik konusunda bir araştırma, Erken Tanı ve Müdahale alanında bir kampanya ve uluslararası katılımlı bir kongre gerçekleştirilmesi için sözleşme imzalanmıştır.
Mevzuat Değişikliği:
Halen, engelli vatandaşlarımızı tanımlamak üzere mevzuatımızda sakat, özürlü, çürük ve engelli ifadeleri aynı anda kullanılmaktadır. Hem taraf olduğumuz Birleşmiş Milletler Engelli Hakları Sözleşmesinde hem de çeşitli insan hakları belgelerinde özürlü ibaresi yerine engelli ibaresi tercih edilmektedir. Engellilik alanındaki son gelişmeler de tıbbi bir bakıştan sosyal bir bakışa doğru bir geçişi ifade etmektedir. Özürlü, sakat ve çürük ibarelerinin toplum nezdinde negatif bir algılamanın konusu olmasından dolayı mevzuatta yer alan bu ibarelerin yerine engelli ibaresinin kullanılması için bir çalışma gerçekleştirdik. Tüm kanun ve kanun hükmünde kararnameleri tarıyarak mevzuatta yer alan bu ibarelerin engelli ibaresiyle değiştirilmesine yönelik tasarımız Başbakanlığa iletilmiştir.
Özürlüler Destek Programı (ÖDES) Projesi:
Orta ve Doğu Karadenizdeki 11 ilde, engellilerle ilgili duyarlılık ve farkındalığın geliştirilmesine ve engelliliğin önlenmesine katkıda bulunmayı amaçlayan ÖDES çerçevesinde, Valiliklere aktarılan kaynakla engellilik alanında ilk defa yerel aktörleri projelerini destekleyerek harekete geçirmeyi hedefledik ve bunu uygulamaya koyduk. Bu kapsamda, Özürlüler Destek Programı (ÖDES) Projesinde olumlu sonuçlar aldık. Engellianının yüksek olduğu Orta ve Doğu Karadeniz Bölgesindeki 11 ilde, engellilerle ilgili duyarlılık ve farkındalığın geliştirilmesine ve engelliliğin önlenmesine katkıda bulunmayı amaçlayan Özürlüler Destek Programı (ÖDES) çerçevesinde, 2011 yılında başvuruda bulunan 158 projeden finansmanı uygun bulunan 33 proje için valiliklere 2.000.000 TL kaynak aktarıldı. ÖDES için ayrılan kaynak 2012 yılında iki katına çıkarak 4.000.000 TLna ulaştı ve bu sene başvuran 109 projeden 63 tanesi için 4.000.000 TL kaynak aktarıldı.
İnsan Hakları ve Özürlülük Bilgilendirme Seminerleri Projesi
Türkiyenin ilk imzalayan devletler arasında yer aldığı BM Engellilerin Haklarına İlişkin Sözleşmeye Ek İhtiyari Protokolün onaylanmasına yönelik sürecin hızlandığı dönemde, Bakanlığımız Sözleşmeden doğan yükümlülüklerin yerine getirilmesine özel bir önem veriyve bu amaçla engellilik konusunun hak temelli bir perspektiften ele alınmasını teşvik etmeyi ve bilgi ve farkındalık düzeyini artırmayı hedefliyor. Sözleşmenin uygulanmasının izlenmesinden sorumlu odak kurum olan belirlenen Genel Müdürlüğümüz, engellilere yönelik oluşturulacak politika ve uygulamalarda söz konusu Sözleşmenin esas alınmasının ve Sözleşme hükümlerinin ilgili kurumlarca uygulanmasının teşvik edilmesi ne yönelik çalışmalar kapsamında İnsan Hakları Ve Özürlülük Bilgilendirme Seminerleri Projesini yürütüldü. Proje ile, ülkemizin Sözleşmeden doğan yükümlülükleri çerçevesinde engellilerin, engelliliğe dayalı herhangi bir ayrımcılığa uğramaksızın tüm insan hak ve özgürlüklerinden tam ve eşit şekilde yararlanmalarını teşvik etmek için insan hakları ve engellilik konusunda yasama uzmanlarını, yargı mensuplarını, kamu yöneticilerini ve sivil toplum kuruluşlarını hedef alan bilgilendirme seminerleri düzenlendi.
Ayrıca, BM Engelli Hakları Komitesi tarafından Sözleşmenin uygulanması konusunda rehberlik etmek üzere hazırlanan ve yayın hakkı alınan Parlamenterler El Kitabının basımı sonuçlandı. Bütün bunların ışığında, tüm engelli kardeşlerimizin 3 Aralık Dünya Engelliler gününü kutlar, hayatın onlara hep sevinç, mutluluk ve kolaylıklar getirmesini diliyorum dedi.
